Những bí ẩn đằng sau kiến trúc nhà gỗ 5 gian

Kiến trúc nhà gỗ 5 gian ẩn chứa khá nhiều bí ẩn mà đến nay chúng ta vẫn chưa thể khám phá được hết những nét đặc biệt của nó – đây xem là một trong những công trình kiến trúc cổ nhất Việt Nam, được tạo dựng trên quan điểm “cái đẹp xuất phát từ sự tự nhiên”.

Kiến trúc ấy dường như lột tả toàn bộ lịch sử, và tư duy kiến tạo Việt. Dù thời gian có làm thay đổi góc nhìn của chúng ta về xây dựng nhà ở, nhưng đa số những người có tiền thay vì xây những ngôi nhà cao tầng đồ sộ thì họ lại lựa chọn kiến trúc nhà gỗ cổ 5 gian 3 chái. Bởi việc lựa chọn này xuất phát từ tâm nguyện hướng về cội nguồn, họ muốn gìn giữ những nét đẹp trong văn hóa Việt, muốn có một cuộc sống thanh bình, tự tại nhưng có sự cách tân sáng tạo để ngôi nhà không chỉ mang đậm nét cổ xưa mà còn toát lên vóc dáng hiện đại qua những chi tiết phụ trợ, vật liệu hiện đại, nội thất tiện nghi tạo sự chắc chắn và nét khỏe khoắn hơn cho ngôi nhà.

Đối với hệ thống cột nhà – một trong những yếu tố quan trọng, vì thế nó phải được tính toán rất cẩn thận và chi tiết, tỉ mỉ để có một cấu trúc nhà vững chắc, không một thông số nào được sai lệch. Với một nhà gỗ 5 gian thì cột cái thường có đường kính chừng 30cm; cột hiên 25cm, cột con 27cm;… cần phải xác định rành mạch từng chi tiết từ cột, kèo, diện tích nhà, diện tích từng gian nhà, các phòng, rồi chốt lại tổng khối lượng gỗ để chủ nhà còn biết định lượng và chuẩn bị đầy đủ. Thường cột được làm bằng gỗ xoan thẳng, nhẵn và sơn màu đậm làm nổi bật những vân gỗ tự nhiên của gỗ. Nhìn vào khoảng cách giữa các cột gỗ, ta có thể đoán trước được số lượng gian nhà và diện tích của mỗi gian. Gian giữa dùng để đặt bàn thờ cúng, vì thế nó đòi hỏi sự tỉ mỉ từ hướng, đến kích thước cũng như đồ vật trang trí hay họa tiết trên cột, kèo, đặc biệt là khu vực ban thờ làm sao để vừa thể hiện lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên, vừa thể hiện nét sang trọng cổ điển.

Nhà gỗ 5 gian độc đáo không chỉ ở nét cổ xưa, không chỉ nằm ở vị trí đắc địa mà nó còn thể hiện nét độc đáo trong từng chi tiết hoa văn trạm trổ tinh vi của các nghệ nhân lành nghề. Những đường nét uốn lượn vừa mềm mại, vừa khỏe khoắn mà lại mang một ý nghĩa tiềm ẩn sâu sắc mà không phải ai nhìn vào cũng hiểu hết được. Một số người chỉ cảm thấy nó độc và mới lạ chứ không hề hiểu được cái giá trị cốt lõi bên trong, chỉ có các nghệ nhân hay chủ nhà mới có thể thấu mọi thứ bởi ngôi nhà được tạo dựng lên từ ý tưởng độc đáo của những người yêu truyền thống, yêu nghệ thuật, hướng về nguồn cội và nét văn hóa xa xưa thuần khiết.

Đối với nhà 5 gian thì sự kết hợp với bếp ngang tạo thành quần thể nhà bếp hình chữ L sẽ cho ngôi nhà thêm vững vàng, đẹp mắt hơn. Đồng thời nhà 5 gian thích hợp cho những khuôn viên nhà vườn rộng, có vườn rau, cây ăn quả hay kết hợp thêm một cái ao ở trước nhà để ổn định hòa khí phong thủy đem lại sinh khí cho ngôi nhà cũng như sự hưng vượng của gia chủ.